Salie (Salvia) is een geslacht uit de lipbloemenfamilie (Labiatae oftewel Lamiaceae). Het geslacht bestaat zowel uit struiken als uit kruidachtige planten. De kruidachtige planten kunnen zowel eenjarig als overblijvend zijn. De botanische naam Salvia is afgeleid van het Latijnse 'salveo' = genezen.
Het gebruik van salie als kruid stamt uit het Middellandse Zeegebied. Sinds de Middeleeuwen worden de planten ook in Midden- en West-Europa gekweekt.
De botanische naam Salvia geeft al aan dat planten in dit geslacht hoog werden gewaardeerd om hun geneeskrachtige werking. Een spreekwoord uit de klassieke oudheid stelt: 'Waarom zou een mens sterven als hij salvia in zijn tuin heeft?'
De klassieke Grieken gebruikten de plant voor de behandeling van tuberculose, zweren en slangebeten. (https://nl.wikibooks.org/wiki/Leer_...)
De Romeinen beschouwden de plant als een gewijd kruid, en kenden een uitgebreide ceremonie voor het plukken. Zo diende het met een speciaal mes gesneden te worden - dit mocht geen metalen mes zijn, omdat dit hiermee zou reageren. Ook diende men schone kleren te dragen en schone voeten te hebben voor men begon. Zij gebruikten het behalve als tandpasta ook omdat zij meenden dat het goed was voor de hersenen, het gevoel en het geheugen.
In het Chinees keizerrijk werd dit kruid zo gewaardeerd dat Nederlandse handelaren één kist van dit kruid wisten te verhandelen tegen drie kisten Chinese theeplanten. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Salie...)
Voor de wijzen uit de oudheid was het kweken van enkele salieplantjes in de tuin een garantie voor een lang leven en een goede gezondheid. Ook betekende een struik salie in de tuin dat de vrouw des huizes de baas was.
De oude culturen schreven de kruiden van de Salvia-familie magische krachten toe. Zo geloofden de Grieken dat salie een mens onsterfelijk kon maken en aanbaden de Egyptenaren het als een kruid dat leven schonk en levens redde. Voor de Romeinen was salie een Heilige plant, die zij dan ook "herba sacra" noemden. De Romeinen wijdden salie toe aan hun oppergod Jupiter en de oogst van salie ging dan ook gepaard met speciale rituelen. Salie mocht alleen geplukt worden door reine, blootsvoets lopende plukkers in witte tunieken, en ze mochten alleen bronzen of zilveren gereedschap gebruiken, een verstandige maatregel daar ijzerzouten onverenigbaar zijn met salie.. Voor het oogsten kregen de goden, en dus met name Jupiter, een plechtig offer van voedsel en wijn. In de iconografie was salie het zinnebeeld van gezondheid, omdat de plant als een versterkend middel werd gebruikt.
In de magische literatuur wordt salie beschouwd als een machtige toverplant. Werd de plant in mest gelegd dan zou er een worm of een vogel met een lijsterstaart uitkomen. Mocht iemand onverhoopt in contact komen met het bloed van deze dieren, dan zou deze persoon wel voor een maand zijn zinnen verliezen. Wierp men de as van de worm in het vuur, dan ontstond er donder en bliksem.
Ooit bestond er een merkwaardig bijgeloof dat salie het alleen goed deed in de tuinen van wijzen en daar waar de vrouw de broek droeg. Hiervan getuigt de spreuk: "Als de saliestruik goed gedijt, Is de meester geen meester en weet hij ‘t".
Vreemd genoeg zag men in de gezondheid van een salieplant ook een weerspiegeling van het zakelijk succes van de heer des huizes. Een voorspoedig groeiende plant betekende bloeiende zaken, een verdorde plant wees op financiële problemen.
Lang geleden gingen maagden op de avond voor de langste dag in groepjes naar een park of tuin. Dit was de zogenaamde midzomernacht. Iedere maagd had een takje salie bij zich en moest met deze salie enkele rituele handelingen verrichten. Als alles goed verliep verscheen precies om middernacht de toekomstige echtgenoot voor de trouwlustige maagden.
Op Kreta, waar het kruid volop groeide, bestond de traditie om salie te plukken op de eerste of tweede dag van mei, voor zonsopgang. Artsen in de oudheid prezen de genezende en sterkende eigenschappen van salie, zowel voor het lichaam als voor de geest. Zowel de Romeinen als de Egyptenaren beschouwden salie als een krachtig middel om de vruchtbaarheid te bevorderen. Kinderloze koppeltjes die een zwangerschap wensten, kregen het advies vier dagen niet samen te slapen en dagelijks saliesap te drinken - wanneer ze er daarna weer zouden vrijen, was conceptie zowat verzekerd! (Dit lijkt merkwaardig als je bedenkt dat tegenwoordig bekend is dat de etherische olie van salie een emmenagoog is, d.w.z. kan de menstruatie, en derhalve ook een miskraam, opwekken, doch in lagere dosering kan de oestrogene activiteit van het kruid een onregelmatige cyclus normaliseren.)
Gedurende de middeleeuwen bracht men salie graag in verband met padden; dit geloof vindt men ook terug bij Bocaccio (1313-1375). In zijn 'Decamerone' eten Simona en Pasquino van een salieblad, maar sterven omdat er een pad op gezeten had. Ook Hans Sachs behandelde dit thema in zijn "Historia, wie zwey liebhabende von einem salvenblat sturben". In Thüringen zou een meisje eens een pad ter wereld hebben gebracht, en een heks zou dit dier met saliesoep hebben gevoed.
In Poppes 17de eeuwse kruidenboek wordt de relatie salie/pad als volgt verklaard: "wanneer men de bladeren van de salie goed bekijkt, zien deze er afschuwelijk uit als een pad (de bladeren zijn rimpelig als de huid van een pad), daaruit hebben de ouden afgeleid dat pad en salie een band hadden".
Salie werd in China, waar de plant niet van oorsprong voorkwam, zeer gewaardeerd; zo zelfs dat Hollandse kooplieden in de zeventiende eeuw drie kisten met Chinese thee kregen voor één kist saliebladeren en salie dus een ruil- of betaalmiddel was.
Salie is van oudsher geprezen als versterkend middel. Door regelmatig salie gebruik zou men langer leven. De kruidkundige Gerard schreef in 1597: "salie is bij uitstek goed voor hoofd en hersenen, het maakt de zintuigen en het geheugen kwieker, versterkt de zenuwen, herstelt de gezondheid van lammen en geneest trillende ledematen".
Salie werd/wordt nog veel gebruikt in de Liefdestover, net als veel aromatische planten die als seksueel stimulerend worden gezien. Salie redde mensenlevens omdat zij gebruikt werd en goed resultaat bracht tegen cholera en de pest.
Salie dient met mate te worden gebruikt, omdat het door zijn sterke smaak gemakkelijk andere kruiden overheerst.
Salie is een natuurlijk ontsmettingsmiddel voor mond en ademhalingsorganen. Saliethee helpt bij verkoudheden en zweertjes in de mond. Ook bij moeilijke spijsvertering en krampen verlicht salie ongemakken. In een dampbad helpt het tegen hoofdpijn en een verstopte neus door zijn slijmoplossende werking. Een afkooksel van enkele gehele blaadjes in melk levert de bekende saliemelk, een gezonde drank voor een verkwikkende nachtrust.
Als geneeskruid gebruikt men de bladen en soms de bloeiende toppen. Salie heeft een sterke antibiotische werking (anti-bacterieel en anti-schimmel. (https://www.twortwat.nl/t-4/nieuws....)
